Deze botanische illustratie verbeeldt de bloeiwijze van de eerste bananenboom die vrucht droeg in Nederland. Het lukte Carolus Linnaeus (1707-1778) om de plant tot bloei te kweken tijdens zijn korte verblijf (1735-1738) in ons land. Dit gebeurde bij Heemstede op het landgoed de ‘Hartekamp’ van George Clifford (1685-1760, bankier, VOC bestuurder) waar Linnaeus alle vrijheid kreeg om de unieke (exotische) plantencollectie in tuin en broeikassen te bestuderen en te beschrijven. Ook kweekte hij planten zoals deze Musa Cliffortiana. Zo enthousiast dat het hem gelukt was, tekende hij zijn bevindingen op in een (geïllustreerde) monografie: Musa Cliffortiana (1736).
De illustratie zit vanwege het grote formaat ingeklapt binnen het boekwerk. Bij het openvouwen openbaart zich de ingekleurde (koper)gravure. De wijze waarop de bloeiende tak levensgroot is afgebeeld, uitgestrekt over het blad en de zachte kleuren verwonderde me. Eeuwenoud en zo levendig! Wat we zien is de tak als geheel met blad in een stadium van bloei, met apart de specifieke onderdelen zoals stampers en meeldraden. De gravure is gemaakt door Adolf van der Laan naar tekening van kunstenaar Martin Hoffman. Het laat ook zien dat in de overdracht van plantenkennis het beeld zo belangrijk is in samenspel met de tekst.
De basis voor de wijze waarop Linnaeus de planten ordent beschrijft hij in zijn invloedrijke Systema Naturae. De eerste versie werd in 1735 in Nederland uitgegeven. Hierin deelt Linnaeus de natuur systematisch in naar geslacht en soortnaam (het zgn. binomiale systeem). Nieuw was dat Linnaeus de planten ordende op basis van hun voortplantingsorganen (aantal meeldraden, stamper). Deze indeling vormt nog steeds de grondslag voor het benoemen van planten.
Deze bananenplant staat nu bekend onder naam Musa Paradisiaca want Linnaeus hernoemde de plant als verwijzing naar de verboden vrucht in het aardse paradijs.
Dit zeldzame boekje heb ik kunnen inzien bij Naturalis Biodiversity Center.
Collectie-info: C. von Linné (Linnaeus), 1736, Musa Cliffortiana florens Hartecampi 1736 prope Harlemum. Collectie: Naturalis Biodiversity Center, bruikleen: Universitaire Bibliotheken Leiden, inventarisnummer: RBR Bota 1025